Zamek krzyżacki w Pasłęku (hus Paslok, castrum Paslok) wzmiankowany był po raz pierwszy w 1267 roku, a następnie w latach 1285, 1297, 1308 i 1310. Później nazwa miasta przeszła także na zamek i w 1317 roku nazywano go “husz Holland”. Początkowo był z pewnością budowlą drewniano- ziemną, otoczoną fosą. Przed połową XIV w. wzniesiono tutaj zamek murowany. Była to podpiwniczona jednopiętrowa budowla, do której w 1466 roku dobudowano dwa skrzydła (od wschodu i od zachodu). Na parterze mieściły się pomieszczenia gospodarcze, kuchnia i stajnie. Na piętrze mieściły się pomieszczenia urzędników zakonnych, kwatery dla gości, oraz kaplica. Natomiast w części piwnicznej przechowywano trunki i miód. Zamek posiadał przynajmniej jedną wieżę, która pełniła funkcję zbrojowni. Na zameku znajdowały się też: spiżarnia (fleischsuller), piekarnia (backhuwsz), browar (bruwhuwsz), spichlerz (kornhuwsz), dwór winny (weinhoff), pralnia (waschhof). Część tych pomieszczeń znajdowała się na zamku, inne na przedzamczu i tzw. woli zamkowej *[6]. Do zamku można było dotrzeć tylko przez miasto, z którym stanowiły całość obronną.
Do 1318 roku nie wzmiankowano żadnego urzędnika zakonnego związanego na stałe z tym zamkiem. Dlatego nie można określić jego funkcji w strukturze administracyjnej państwa krzyżackiego do tego czasu. Od 1318 roku był on siedzibą wicekomtura tzw. Komtura zamkowego (Hauskomtur) komturstwa elbląskiego. Później na zamku urzędowali (z wyjątkiem 1327 r.) prokuratorzy krzyżaccy. Od 1357 roku ponownie był siedzibą komtura zamkowego, obok którego przebywali tutaj też inni bracia zakonni: piwniczny (Kellermeister) i mistrz młyński (Mühlmeister). Okręg zarządzany przez komtura zamkowego obejmował dwa komornictwa: w Pasłęku i Burdajnach. Był on zobowiązany dostarczać corocznie na zamek elbląski 3 beczki masła, beczkę miodu i przyprawy.
Zaraz po bitwie grunwaldzkiej (15 lipca 1410) zamek zajęli uciekinierzy (poddani Zakonu) z pola bitwy. Najpierw go złupili, a następnie oddali bez walki Władysławowi Jagielle. Było to prawdopodobnie 22 lipca 1410 roku. Jagiełło nadał miasto i zamek ksieciu litewskiemu Witoldowi. Po wycofaniu się wojsk polsko-litewskich z Prus Pasłęk wrócił pod panowanie krzyżackie.
Na przełomie XV i XVI w. Rada miejska Pasłęka na polecenie władz Zakonu przystąpiła do rozbudowy i umocnienia fortyfikacji miejskich i wzmocnienia obronności zamku pasłęckiego. Wówczas wybudowano piętrowe skrzydło od strony południowej, na parterze którego znajdowała się piękna sala kolumnowa – pełniąca funkcję reprezentacyjnej sali rycerskiej. Tej przebudowy wymagała ranga siedziby komtura.
Podczas wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Pasłęk był oblegany i zdobyty (29.04.1520) przez wojska polskie. Po wojnie Elbląg, przy czynnym poparciu Gdańska, wystąpił do króla z prośbą dotyczącą zniszczenia zamku w Pasłęku. Zygmunt I nakazał zniszczyć zamek do fundamentów. Elblążanie i gdańszczanie przysłali do Pasłęka kilkaset ludzi (ok.300?) z kilofami, łopatami i siekierami. Wyburzyli oni okalające zamek mury i tym gruzem zawalili fosy.Wprawdzie zamek nie został całkowicie rozebrany, jednak był splądrowany i doprowadzono go do ruiny.
W 1645 roku na zamku pasłęckim przebywała wdowa po Gustawie Adolfie, Maria Eleonora z Hohenzollernów, którą zaprosił książę pruski Fryderyk Wilhelm (*1620, †1688). Pod koniec grudnia 1655 roku na zamku przebywał król szwedzki Karol X Gustaw, skąd miał dowodzić operacją okrążenia Królewca.
*[6]Teren należący bezpośrednio do Zakonu. Obejmował obszar między palisadami, od fosy zamkowej w kierunku południowym i zachodnim, w stronę cmentarza i zasiedlonych działek mieszczańskich. W ciągu XIV w. powstała tu wieś zagrodnicza. Pierwsza księga czynszów komturstwa elbląskiego z początku XV w. wymienia tutaj 26 zagrodników. Większość z nich (17 osób) płaciła czynsz w wysokości 1 wiadrunka, pozostali zaś od 2 do 17 i 1/2 skojca. Na tym osiedlu mieszkali kowal, siodlarz i chmielarz. W księdze tej odnotowano dwa sady, z których płacono czynsz w wysokości 3 wiadrunków. W 1440 r. wzmiankowany był tutaj młyn zbożowy (Tobenmole).
Komturzy pasłęccy
Henryk Reuß von Plauen,także przezmarski, 1466 – 19 II 1467 Konrad von Lichtenhain, 11 VI 1467 – 14 VII 1473 Filip von Angelach,14 VII 1473 – 25 XII 1484 Konrad von Lichtenhain,26 V 1485 – 24 IV 1488 Emmeryk von Drahe, 25 VII 1489 – 4 V 1492 Szymon von Drahe,17 VII 1492 – 18 VII 1499
Wilhelm von Schaumberg, wójt,11 II 1500 – 19 IV 1503
Eberhart Doherr (Thorer), 1503 – ?
Jerzy Truchseß, wójt, 7 I 1505 – 7 VII 1506
Michał von Drahe,namiestnik, 3 II 1514 – 25 II 1515
Maciej von Dieben,namiestnik, 20 III 1515 – 16 X 1516
Bernhart von Kastelalter,prokurator, 3 XI 1516 – 14 XII 1517
Steffen von Herbilstat,prokurator, 7 VI 1518 przed †14 X 1521
wrz 14 2018
Zamek krzyżacki w Pasłęku
Artykuł z serwisu
Zamek krzyżacki w Pasłęku (hus Paslok, castrum Paslok) wzmiankowany był po raz pierwszy w 1267 roku, a następnie w latach 1285, 1297, 1308 i 1310. Później nazwa miasta przeszła także na zamek i w 1317 roku nazywano go “husz Holland”. Początkowo był z pewnością budowlą drewniano- ziemną, otoczoną fosą. Przed połową XIV w. wzniesiono tutaj zamek murowany. Była to podpiwniczona jednopiętrowa budowla, do której w 1466 roku dobudowano dwa skrzydła (od wschodu i od zachodu). Na parterze mieściły się pomieszczenia gospodarcze, kuchnia i stajnie. Na piętrze mieściły się pomieszczenia urzędników zakonnych, kwatery dla gości, oraz kaplica. Natomiast w części piwnicznej przechowywano trunki i miód. Zamek posiadał przynajmniej jedną wieżę, która pełniła funkcję zbrojowni. Na zameku znajdowały się też: spiżarnia (fleischsuller), piekarnia (backhuwsz), browar (bruwhuwsz), spichlerz (kornhuwsz), dwór winny (weinhoff), pralnia (waschhof). Część tych pomieszczeń znajdowała się na zamku, inne na przedzamczu i tzw. woli zamkowej *[6]. Do zamku można było dotrzeć tylko przez miasto, z którym stanowiły całość obronną.
Do 1318 roku nie wzmiankowano żadnego urzędnika zakonnego związanego na stałe z tym zamkiem. Dlatego nie można określić jego funkcji w strukturze administracyjnej państwa krzyżackiego do tego czasu. Od 1318 roku był on siedzibą wicekomtura tzw. Komtura zamkowego (Hauskomtur) komturstwa elbląskiego. Później na zamku urzędowali (z wyjątkiem 1327 r.) prokuratorzy krzyżaccy. Od 1357 roku ponownie był siedzibą komtura zamkowego, obok którego przebywali tutaj też inni bracia zakonni: piwniczny (Kellermeister) i mistrz młyński (Mühlmeister). Okręg zarządzany przez komtura zamkowego obejmował dwa komornictwa: w Pasłęku i Burdajnach. Był on zobowiązany dostarczać corocznie na zamek elbląski 3 beczki masła, beczkę miodu i przyprawy.
Zaraz po bitwie grunwaldzkiej (15 lipca 1410) zamek zajęli uciekinierzy (poddani Zakonu) z pola bitwy. Najpierw go złupili, a następnie oddali bez walki Władysławowi Jagielle. Było to prawdopodobnie 22 lipca 1410 roku. Jagiełło nadał miasto i zamek ksieciu litewskiemu Witoldowi. Po wycofaniu się wojsk polsko-litewskich z Prus Pasłęk wrócił pod panowanie krzyżackie.
Na przełomie XV i XVI w. Rada miejska Pasłęka na polecenie władz Zakonu przystąpiła do rozbudowy i umocnienia fortyfikacji miejskich i wzmocnienia obronności zamku pasłęckiego. Wówczas wybudowano piętrowe skrzydło od strony południowej, na parterze którego znajdowała się piękna sala kolumnowa – pełniąca funkcję reprezentacyjnej sali rycerskiej. Tej przebudowy wymagała ranga siedziby komtura.
Podczas wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Pasłęk był oblegany i zdobyty (29.04.1520) przez wojska polskie. Po wojnie Elbląg, przy czynnym poparciu Gdańska, wystąpił do króla z prośbą dotyczącą zniszczenia zamku w Pasłęku. Zygmunt I nakazał zniszczyć zamek do fundamentów. Elblążanie i gdańszczanie przysłali do Pasłęka kilkaset ludzi (ok.300?) z kilofami, łopatami i siekierami. Wyburzyli oni okalające zamek mury i tym gruzem zawalili fosy.Wprawdzie zamek nie został całkowicie rozebrany, jednak był splądrowany i doprowadzono go do ruiny.
W 1645 roku na zamku pasłęckim przebywała wdowa po Gustawie Adolfie, Maria Eleonora z Hohenzollernów, którą zaprosił książę pruski Fryderyk Wilhelm (*1620, †1688). Pod koniec grudnia 1655 roku na zamku przebywał król szwedzki Karol X Gustaw, skąd miał dowodzić operacją okrążenia Królewca.
*[6]Teren należący bezpośrednio do Zakonu. Obejmował obszar między palisadami, od fosy zamkowej w kierunku południowym i zachodnim, w stronę cmentarza i zasiedlonych działek mieszczańskich. W ciągu XIV w. powstała tu wieś zagrodnicza. Pierwsza księga czynszów komturstwa elbląskiego z początku XV w. wymienia tutaj 26 zagrodników. Większość z nich (17 osób) płaciła czynsz w wysokości 1 wiadrunka, pozostali zaś od 2 do 17 i 1/2 skojca. Na tym osiedlu mieszkali kowal, siodlarz i chmielarz. W księdze tej odnotowano dwa sady, z których płacono czynsz w wysokości 3 wiadrunków. W 1440 r. wzmiankowany był tutaj młyn zbożowy (Tobenmole).
Komturzy pasłęccy
Henryk Reuß von Plauen, także przezmarski, 1466 – 19 II 1467
Konrad von Lichtenhain, 11 VI 1467 – 14 VII 1473
Filip von Angelach, 14 VII 1473 – 25 XII 1484
Konrad von Lichtenhain, 26 V 1485 – 24 IV 1488
Emmeryk von Drahe, 25 VII 1489 – 4 V 1492
Szymon von Drahe, 17 VII 1492 – 18 VII 1499
Eberhart Doherr (Thorer), 1503 – ?
(wg B. Jähnig, op. cit., s.326)
Opracował Wiesław Kaliszuk