3.Dzwon
Waga ok. 100 kg, oznakowany datą 1717 r. Na wieży są 4 dzwony żeliwne: 3 duże (anpędy liniowe) i jeden mniejszy (ten zabytkowy; tugala).
Najmniejszy dzwon: ton: es”’, średnica 35cm, wysokość 30cm, rok odlania 1717, waga ok. 40kg
Mały dzwon: ton: as’, średnica 115cm, wysokość 90cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 650kg
Średni dzwon: ton: F’, średnica 143cm, wysokość 114cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 1250kg
Duży dzwon: ton: des’, średnica 187cm, wysokość 132cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 2650kg
paź 26 2018
Zabytkowe wyposażenie kościoła św. Bartłomieja w Pasłęku
Warunkiem uznania za zabytek jest posiadanie choć jednej z trzech wartości: historycznej, artystycznej lub naukowej, dzięki której zachowanie danego obiektu dla przyszłych pokoleń leży w interesie społecznym.
Wykaz zabytkowego wyposażenia oparty na kronice ks. K. Cyganka wydanie II „Parafia Pasłęk” (str. 167):
1.Kamień na wodę święconą (kamień chrzcielny)
Pochodzi z 1596 roku i ma na sobie wyrzeźbiony u góry dwurzędowy napis (tłumaczenie): „Kto się urodzi niech będzie z wody i Ducha, aby mógł przyjść do Królestwa Bożego.” Wysokość 99 cm. Dawniej kamień ten posiadał grawerowaną misę i srebrny dzbanek.
Jest to najstarszy element wyposażenia kościoła, który w ostatnim okresie był obiektem wandalizmu. Aktualnie umieszczony jest w kruchcie i służy jako kropielnica.
2.Lichtarze
Dwie pary lichtarzy. Jedna z roku 1685, z kutego mosiądzu, wysokość 85 cm. Jest to ofiara małżonków von Heydtów. Na jednym są inicjały męża, a na drugim żony. Druga para lichtarzy jest starsza – z XVI wieku. U podstawy są dwie lwie głowy. Posiada „wyobrażenia” aniołów.
3.Dzwon
Waga ok. 100 kg, oznakowany datą 1717 r. Na wieży są 4 dzwony żeliwne: 3 duże (anpędy liniowe) i jeden mniejszy (ten zabytkowy; tugala).
Najmniejszy dzwon: ton: es”’, średnica 35cm, wysokość 30cm, rok odlania 1717, waga ok. 40kg
Mały dzwon: ton: as’, średnica 115cm, wysokość 90cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 650kg
Średni dzwon: ton: F’, średnica 143cm, wysokość 114cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 1250kg
Duży dzwon: ton: des’, średnica 187cm, wysokość 132cm, odlewnia: Schilling&Latermann, rok odlania 1923, waga ok. 2650kg
4.Anioł chrzcielny –
U ewangelików, średniowiecznym zwyczajem, był wieszany nad chrzcielnicą, co miało symbolizować opiekę Anioła Stróża nad chrzczonym. Aktualnie wisi on nad emporą przy organach.
5.Ołtarz główny
Barokowy ołtarz ufundował w 1687 ówczesny superintendent D. Michał Behm, wykonał go Izaak Ryga, a pomalował w 1692 r. Gottfryd Hinz.
Ołtarz ma 3 predelle (kondygnacje): Dźwiganie krzyża, Ukrzyżowanie Jezusa, Złożenie do grobu, a na samej górze figura Jezusa Zmartwychwstałego (Salvator). Całość ma wysokość 9 m, szerokość 6 m.
Na ołtarzu są figury: czterech ewangelistów wraz z ich symbolami, aniołowie, kobieta z mieczem i wagą uosabiająca “sprawiedliwość”, kobieta z dzieckiem, uosabiająca “miłość”, Mojżesz z tablicami, św. Jan Chrzciciel z krzyżem pielgrzymim, Baranek z chorągwią i na każdej kondygnacji figury Jezusa Chrystusa.
6.Ambona
Styl barokowy nawiązujący wyglądem do ołtarza głównego.Na baldachimie ambony znajdują się figury 5 ewangelistów. Oprócz Marka, Mateusza, Łukasza i Jana jest figura św. Bartłomieja z nożem (kordelasem) w ręku.
Niestety, ale opisy ambony w każdym z wydań księdza Cyganka całkowicie się od siebie różnią.
Opis z wydania II.
„Przedmiot ten jest daleko wcześniejszy od ołtarza wielkiego, bo pochodzi z końca XVI wieku a dokładnie mówiąc z 1597 r. i jest dziełem rzeźbiarza Assmana Mollera z Lubeki, a pomalował zaś i pozłocił ją mistrz włoski Aleksander Daurin w tymże 1597 roku.”
Opis z wydania I.
„Ambona obecna jest tak stara jak ołtarz główny tj. z roku 1690, dzieło Dobela.”
W innych pracach nt. kościoła potwierdza się jedynie zgodność z wydaniem I.
7.Organy
Dwu szafowe organy mechaniczne o 36 głosach, zostały zbudowane w latach 1717-1719 przez Andreasa Hildebrandta z Królewca. Wysokość 9 m, szerokość 4 m. Instrument został ustawiony w dwóch niezależnych szafach organowych w taki sposób, iż w szafie południowej miejsce znalazł mechanizm obu sekcji manuałowych, w północnej zaś obie sekcje pedałowe.
W latach 2009-2013, dzięki staraniom proboszcza Jana B. Sindrewicza zostały wyremontowane i od tej pory w kościele cyklicznie odbywają się koncerty organowe.
(uwaga: więcej o organach na stronie http://swietyjozefpaslek.pl/category/organy/ .?. i w serwisie http://www.hildebrandt-paslek.pl/ )
8.Płyty nagrobne
Fragmenty opisu z wydania I.
„Był zwyczaj w 16-18 wieku, że niektóre zacne osobistości grzebano nie cmentarzu kościoła czy w innym miejscu, lecz w podziemiach kościołów …” Przed remontem kościoła w latach 70 XX wieku 15 płyt było częścią posadzki a jedna stałą oparta o mur w lewej nawie kościoła (nadal tam się znajduje). Ta 16 płyta „jest to płyta marmurowa, doskonale czytelna z wyrytymi dwoma postaciami rodziców Maurycego i Rufusa z Wilamowa, którzy na pamiątkę ufundowali (przypis autora: ją) w 1597 r. … Na płycie jest napis (przypis autora: tłumaczenie): Szlachetnym odeszłym do Boga rodzicom na ich cześć tę płytę ufundowali w Roku Pańskim 1597 bracia Maurycy i Rufus z Wilamowa. W otoku jest również napis dobrze czytelny o następującej treści (przypis autora: tłumaczenie): Wiem, że mój Zbawiciel żyje i on mnie spowrotem z ziemi obudzi i obleczon będę ponownie w moją skórę.”
9.Okucia drzwi
Są stare i działają.
10.Polichromia
Polichromia na łuku triumfalnym namalowana została w latach 1958-1959 przez grupę malarzy kierowaną przez Leona Drapiewskiego. Przedstawia Matkę Boską Królową Polski adorowaną przez grupę świętych Polski.
Warto zwrócić uwagę, że artysta dokonał symetrycznego podziału świętych na dwie grupy. Po każdej ze stron znajdują się: postać w koronie, 2 biskupów , 4 osoby zakonne. Więcej. Po lewej stronie wśród postaci zakonnych: 2 klaryski, 1 jezuita i 1 dominikanin. Po prawej stronie: 2 franciszkanów (Bracia Mniejsi są bratnim zakonem, dla zakonu, który założyła święta Klara), 1 jezuita i 1 dominikanin. Po lewej i prawej stronie 4 postacie stoją a 3 klęczą. Po lewej stronie: księga, palma męczeństwa, korona (wspomniana), pastorał. Po prawej tak samo. Artystyczna symetria!
Więcej o polichromii w artykule na stronie http://paslek.re-rum.pl/polichromia
Lewa grupa. Stoją (od lewej strony): św. Jadwiga Andegaweńska, bł. Salomea, bł. Wincenty Kadłubek, bł. Czesław Odrowąż; klęczą: św. Kinga, św. Stanisław Kostka, św. Wojciech
Prawa grupa (od lewej strony): stoją: św. Stanisław biskup, bł. Jakub Strzemię, św. Jacek Odrowąż, św. Albert Chmielowski klęczą: św. Kazimierz Jagiellończyk, św. Andrzej Bobola, bł. Władysław z Gielniowa
11. Obraz przedstawiający mękę św. Bartłomieja
Namalował go pochodzący z Wilna, a mieszkający w Łodzi plastyk Jan Gintowt-Dziewałtowski (1904-1980). Ramę wykonał pasłęczanin K. Sienkiewicz. Obraz wisi w kościele od roku 1970. Ufundował go proboszcz parafii ks. Kazimierz Cyganek (1983-1989), który w 1928 roku był abiturientem liceum archidiecezjalnego w Wilnie, gdzie mógł poznać malarza.
Obraz przedstawia męczeńską śmierć św. Bartłomieja, który jest patronem pasłęckiego kościoła. W rękach anioł klęczący u stóp świętego Bartłomieja trzyma jeden z atrybutów charakterystycznych dla tego apostoła tj. kordelas, czyli nóż rzeźnicki. Na dole widnieje wizerunek księgi, na której znajduje się napis Evangelium secundum Matheum (Ewangelia św, Mateusza), którą miał głosić ten apostoł w licznych swoich misjach. Na samym dole (dla tych co nie znają symboliki) duży napis informujący kogoo przedstawia obraz.
12. Obraz przedstawiający Modlitwę w Ogrójcu
Brak informacji o obrazie. Jednak z faktu bardzo ciemnego tła można podejrzewać, że powstał w czasach (kilkaset lat wstecz), gdy stosowana farba tła na płótnie z latami stawała się czarna.
Obraz przedstawia modlitwę Jezusa Chrystusa w noc przed ukrzyżowaniem, a na dole widać śpiących apostołów.
13. Ołtarz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
Ołtarz pochodzi z XVII w. W latach 60 XX wieku był to ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej (wg. Kroniki ks. Cyganka), z obrazem cenionego malarza sakralnego p. Drapiewskiego. Po zmianie obrazu stał się ołtarzem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
14. Ołtarz Millenijny
Ufundowany z okazji 1000 lecia chrztu Polski. W lewej części widnieje płaskorzeźba ilustrująca rok 966, chrzest Mieszka I na tle jasnego nieba. W prawej części ciemne niebo symbolizujące zagrożenie chrześcijaństwa w Polsce, wyrzeźbiony rok 1966 i znamienny brak księdza, a jedynie urzędnik przyjmujący do społeczności nowo narodzone dziecko. Znamienne jest również trzymanie przez aniołów liści palmy, które symbolizują męczeństwo oraz korona Jagiellonów. Ołtarz jest pełen symboliki, którą wymuszała ówczesna sytuacja kościoła funkcjonującego w państwie totalitarnym.
Ołtarz wykonał Antoni Kowalski z teściem panem Wiśniewskim, rzeźby Kazimierz Sienkiewicz, a pomalował go Kazimierz Jeleński.