Pasłęk w okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466)

Artykuł  z serwisu

Pasłęk w okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466)

W dniu 7 lutego 1454 roku komtur elbląski (w latach 1441 – 1454 i 1467) Henryk VI Reuss von Plauen wrócił z Wiednia do Prus, lecz zamek w Elblągu był już oblegany przez elbląskich mieszczan. W związku z tym udał się następnego dnia do Pasłęka. Dwa dni później również zamek pasłęcki był oblegany przez oddziały związkowe z Elbląga i Olsztyna, a także przez samych pasłęczan. Gdy po upadku zamku elbląskiego (12 lutego) z Elbląga nadeszły posiłki, Plauen poddał zamek. W dniu 17 lutego wraz z załogą wyruszył w kierunku Malborka. Do końca wojny miasto i zamek pozostawały w rękach strony polsko-związkowej. Od 1457 roku Pasłęk i okoliczne wsie zostały oddane przez związkowców czeskim dowódcom oddziałów zaciężnych z prawem ściągania dochodów zamiast żołdu. W latach 1458-1459 faktyczne rządy w mieście (burmistrzem był wówczas Jan Landsberg) sprawowali dowódcy oddziałów zaciężnych. We wrześniu 1459 czescy i polscy zaciężni zawarli rozejm z Krzyżakami. Król Polski (w latach 1447–1492) Kazimierz Jagiellończyk powierzył dowództwo nad siłami zbrojnymi w Prusach marszałkowi nadwornemu Piotrowi Duninowi (*ok. 1415, †1484). W 1461 roku Dunin wysłał część załogi zamku pasłęckiego do obrony Fromborka i do oblężenia Braniewa.

Pasłęk w okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466)
Wojewodowie chełmiński i elbląski oraz burmistrzowie i rajcy toruńscy i elbląscy ręczą 15 kwietnia 1454 roku, że biskupi ziem pruskich złożą swe zobowiązania na piśmie wobec króla Kazimierza IV Jagiellończyka i Korony Polskiej (fot. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_trzynastoletnia)

Jesienią 1463 roku grupa mieszczan pasłęckich podjęła próbę przekazania miasta Zakonowi. Według relacji Jana Długosza (*1415, †1480) wpuszczono Krzyżaków pod dowództwem von Plauena do miasta. Nie udało im się jednak opanować zamku, a także jednej z bram. W nocy nadciągnęła pod Pasłęk odsiecz na czele z Piotrem Duninem. Wówczas Plauen, zanim opuścił  miasto, podpalił je w kilku miejscach. Wojska Dunina weszły do miasta i ugasiły pożary. Główni sprawcy wpuszczenia Krzyżaków do miasta zostali ukarani śmiercią. Nieco inaczej przedstawia te wydarzenia sekretarz rady gdańskiej Jan Lindau, który np. podaje, że wieczorem na wojska Plauena uderzyła załoga zamkowa, podpalając miasto, które doszczętnie spłonęło. W dniu 19 października 1466 roku w traktacie toruńskim zaznaczono, że Pasłęk pozostanie w krzyżackiej części Prus i ma być zwrócony Zakonowi do 24 czerwca 1467 roku. Wielki mistrz (w latach 1450-1467) Ludwig von Erlichshausen przyrzekł, że nie będzie stosował represji wobec jego mieszkańców oraz, że nie naruszy ich praw i przywilejów. Jednak dopiero po rokowaniach, które zakończyły się 28 listopada 1467 roku krzyżacka załoga ustąpiła ze Sztumu, a polscy zaciężni przekazali Zakonowi zamek pasłęcki. Zmiany terytorialne były znaczne. Stolicę państwa zakonnego przeniesiono do Królewca, a siedzibę komturii elbląskiej do Pasłęka. “Pierwszy” komtur elbląski w Pasłęku Henryk Reuss von Plauen zastąpił zmarłego w 1467 roku Ludwika von Erlichhausena [zob. też].

 

Źródło:
W. Długokęcki, Dzieje miasta Pasłęka w latach 1297-1454, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997,
red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.255-266.
W. Długokęcki, Pasłęk jako ośrodek administracyjny i gospodarczy zakonu krzyżackiego, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.267-272.
W. Długokęcki, Dzieje polityczne Pasłęka w okresie Związku Pruskiego i wojny trzynastoletniej, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.273-278.
J. Włodarski, Dzieje Pasłęka w okresie nowożytnym, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997,
red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.300-347.
J. Powierski, Dzieje ziemi pasłęckiej do schyłku XIII w. roz. 15, 25, 29, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997,
red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.148-154, 196-197, 214-220.
J. Salm, Z problematyki rozwoju przestrzennego Pasłęka, [w:] Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997,
red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997, s.234,243.
B. Jähnig, Część III. Wykazy urzędów. Dostojnicy i urzędnicy zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2013, s.326.

F.R. Barran, Städte-Atlas Ostpreussen, 3.durchgesenene und aktualisierte Auflage 1994,Verlag Gerhard Rautenberg – Leer, s.138, ISBN 3-7921-0374-5 [grafika].
https://pl.wikipedia.org/wiki [dostęp:17.11.2017]
https://de.wikipedia.org/wiki [dostęp:17.11.2017]
http://www.territorial.de [dostęp:17.11.2017]
Wiesław Kaliszuk
Ostatnie wpisy autora: Wiesław Kaliszuk (zobacz wszystkie)