Miłorząb dwuklapowy (japoński)

“Miłorząb japoński (Ginko biloba) to niezwykłe drzewo, relikt przeszłości… Wokół tej rośliny narosło wiele legend i historii. Warto dobrze ją poznać, gdyż ma niezwykle atrakcyjny wygląd i ciekawą historię. Poza tym jest bardzo łatwa w uprawie i z powodzeniem można ją sadzić w przydomowym ogrodzie.

Wiele nazw miłorzębu

Miłorząb japoński (Ginko biloba) znany jest także pod innymi nazwami – m.in. miłorząb chiński, dwuklapowy oraz dwudzielny. W Chinach (w swojej ojczyźnie) nazywany jest yinxing-guo czyli srebrny owoc, stąd też pochodzi jego japoński odpowiednik gin-kyo, a od niego łacińska nazwa rodzajowa – Ginko. Nazwa gatunkowa biloba pochodzi od łacińskiego słowa bilobus, znaczącego dwuklapowy. Miłorząb jest także nazywany drzewem Dziadka, dlatego że dopiero wnuki jedzą nasiona z drzewa posadzonego przez dziadka (nasiona tworzą się dopiero na 40-sto letnich osobnikach). Z miłorzębami związana jest bogata symbolika – witalności, nadziei i braterstwa. W całej Azji drzewa te sadzone są przy świątyniach i klasztorach buddyjskich oraz taoistytcznych. Jego liście są używane jako talizmany i surowiec leczniczy.

Żywa skamieniałość

Pierwsze miłorzęby pojawiły się na Ziemi ponad 270 mln lat temu i w niezmienionej formie przetrwały do dziś, dlatego też miłorząb japoński jest uznawany za najstarsze drzewo na Świecie. Jest on rośliną reliktową, gdyż nie ma żadnych żyjących kuzynów (znanych tylko ze skamielin). Miłorząb jest jedynym przedstawicielem rodziny miłorzębowatych (Ginkgoaceae) i rodzaju Ginko. Co ciekawe jest też jedynym liściastym drzewem nagozalążkowym, gdyż wszystkie inne zamiast liści mają igły. Karol Darwin zachwycony niezwykłością miłorzębu nazwał go żywą skamieniałością.

Jak wygląda miłorząb?

Wbrew swojej nazwie miłorząb japoński nie pochodzi z Japonii, ale z Chin. W swojej ojczyźnie rośnie jako masywne i wysokie drzewo, dorastające do 35-40 metrów wysokości. U starych osobników średnica pnia może dochodzić nawet do 4,5 metra średnicy. Jednak na tak duże drzewo niestety trzeba poczekać kilka stuleci, gdyż miłorzęby charakteryzują się dość powolnym wzrostem – po 10 latach dorastają zaledwie do 2,5-3 m wysokości. Są za to bardzo długowieczne – mogą dożyć nawet 1000 lat. Najstarsze osobniki rosną w prowincji Zhejiang na terenie rezerwatu Tian Mu Shan Reserve w południowo-wschodnich Chinach. W XVIII miłorzęby zostały sprowadzone do Europy jednak na naszym kontynencie osiągają znacznie mniejsze rozmiary. Pierwszy polski miłorząb został posadzony 1723 roku w ogrodzie przypałacowym w Łańcucie – dzisiaj ma ponad 20 metrów. Stare egzemplarze rosną również w warszawskich Łazienkach oraz w parku w Radziejowicach. Korona miłorzębu przypomina kształt jego liści. Za młodu jest luźna i nieregularna, później szeroka i rozłożysta. Liście zebrane są po kilka sztuk w pączku na krótkopędzie. Mają charakterystyczny kształt – przypominają wachlarz z wcięciem pośrodku (rzadko zdarzają się liście pełne, bez wcięcia). Blaszka liściowa ma ładne unerwienie i żywo zielony kolor, a na jesieni przebarwia się na złoto-żółto.

Dwupienność

Aby roślina wydała jadalne „owoce” musimy obok siebie posadzić osobniki obydwu płci. Miłorząb jest rośliną dwupienną – tzn. kwiaty męskie znajdują się na innym osobniku niż kwiaty męskie. W młodym wieku są praktycznie nie do odróżnienia, zaczynają kwitnąć (późną wiosną) dopiero po około 40 latach od posadzenia. Kwiaty męskie to długie (20 cm), żółte kotki, a żeńskie to dwa niepozorne nagie zalążki wyglądające jak kuleczki na patyczkach. Miłorząb jako roślina nagonasienna nie tworzy owoców. Na osobnikach żeńskich tworzą się żółtopomarańczowe kuliste kontenery nasion (wielkości czereśni). Często opadają i leżą pod drzewami, niestety w wyniku ich rozkładu wokół roztacza się bardzo nieprzyjemny zapach, przypominający zjełczałe masło. Dlatego też najczęściej sadzone są tylko osobniki męskie, które nie tworzą owoców, za to mają dekoracyjne kwiaty.

Wymagania i pielęgnacja

Niskie wymagania oraz duża odporność czyni z miłorzębu doskonałą rośliną do sadzenia w mieście, pewnie dlatego w całej Europie drzewo to rośnie przede wszystkim w parkach i na miejskich skwerach. W ogrodach przydomowych miłorząb jest rzadkim bywalcem. A szkoda, bo drzewo to bardzo dekoracyjne i nie wymaga praktycznie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych. Miłorzęby są odporne na zanieczyszczenie środowiska i bez problemów radzą sobie nawet z największym mrozem. Nie wymagają przycinania oraz są bardzo tolerancyjne w stosunku do gleby. Mogą rosnąć praktycznie w każdej ziemi ogrodowej, jednak najbardziej lubi żyzne i przepuszczalne podłoże, źle będą rosły jedynie na suchych piaskach i w miejscach gdzie długo zalega woda. Poza tym rzadko są atakowane przez szkodniki i choroby. Jedyne co miłorzębom może zaszkodzić to zbytnio zacienione stanowisko – najlepiej rosną w pełnym słońcu. Powolny wzrost i niewielkie rozmiary w początkowych latach wzrostu czynią z miłorzębów doskonałe drzewa do małych ogrodów. Z uwagi na azjatyckie pochodzenie miłorzęby często są formowane jako drzewko bonsai. Miłorzęby warto posadzić w ogrodzie przede wszystkim ze względu na ich jesienny wygląd – wtedy wachlarzowate liście pięknie przebarwiają się na złoto-żółty kolor.”

Wybrane fragmenty pochodzą z serwisu:

https://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/milorzab-japonski-wyglad-uprawa-i-wlasciwosci-lecznicze-id1070.html

Pasłęcki miłorząb

Do niedawna w Pasłęku rosło tylko jedne drzewo tego gatunku (obecnie zostało posadzonych kilka drzewek naprzeciwko supermarketu Lidl). Z racji swojego wieku i pokaźnych, jak na swój gatunek rozmiarów, jest on pomnikiem przyrody wpisanym do rejestru z adnotacją:

115/93 miłorząb dwuklapowy Ginko biloba obwód: 165cm, wysokość: 25m,
miejsce: m. Pasłęk, przy ul. Wojska Polskiego 10
Rozp. Nr 14/93 Woj. Elbląskiego z 27.12.1993 r.