Historia parafii św. Józefa w Pasłęku
(na podstawie kroniki ks. Cyganka) (w trakcie tworzenia)
„W ujęciu historycznym katolicka parafia w Pasłęku ma dwa okresy zasadnicze i bardzo charakterystyczne – prawie niezależne od siebie, przedzielone okresem 328 lat (1527 – 1855) wyznania luterańskiego.”
…
„Pewne dane historyczne o Pasłęku mamy dopiero od 1297 r,, kiedy to Wielki Mistrz lokalny Meinhard z Querfurtu podnosi nowo zbudowaną osadę do godności miasta. Wyposaża ją na prawie chełmińskim, nadaje jej nazwę „Holland” i przeznacza na jej rozbudowę i utrzymanie 139 włók ziemi. (przypis: 1 włóka (nowochełmińska), 1 włóka chełmińska (staropolska) = 30 mórg = 17,955 ha = 179550 m2, czyli około 2500 hektarów ziemi ornej).”
…
„Przypuszczać należy, że nazwy grodów pochodziły od nazwy ich naczelników, sławnych Prusów. Pasłęk od 1297 r. ma urzędową nazwę Holland, a od początku XVIII wieku ma przydawkę „Preussisch” i odtąd nazywano Pasłęk Preussisch Holland. A skąd się wzięła nazwa Pasłęka?
Pasłęk przed erekcją w 1297 r. nazywał się Paclok i pod tą nazwą figuruje od 1231, a może i wcześniej. Po raz pierwszy papież w bulli z dnia 9.VII.1231 r. użył wyrażenia – terra Passalucensis. Najprawdopodobniej gród ten zajmował zamożny Prus „Pasłok” i cała okolica przyjęła od niego nazwę terra Pasalucensis. Wybrano więc dzisiejszemu miastu nazwę pierwotną od Pasłoka – Pasłęk.
Nazwę „Holland” wzięto od budowniczych tego miasta Holendrów na ich cześć za położone zasługi koło osuszenia błot pasłęckich , za podniesienie gospodarki rolnej, za zbudowanie miasta itp. rzeczy.”
„Jest rzeczą pewną, że od 1282 r., a może i wcześniej, Pasłęk miał swój kościół i swego proboszcza, którym był Theodoricus Dietrich … Nie wiemy tylko jak jego kościół się nazywa i gdzie jest zlokalizowany.
W kronice parafialnej napisane jest, że ten kościół jest pod wezwaniem św. Wojciech i Wawrzyńca, ale źródła nie podano …
Idąc po myśli Wicherta, trzebaby się zgodzić, że już przed rokiem 1297 kościół jakiś był (co jest zresztą niewątpliwe, skoro od 1282 r. jest w Pasłęku ksiądz proboszcz) i tym kościołem murowanym mogło być dzisiejsze prezbiterium (14 x 8 m) …”
Do okresów opisanych w Kronice księdza Cyganka należy dodać kolejne dwa okresy: 1855-1945 oraz 1945-dzisiaj.
Dwa kościoły parafialne
Obecny kościół św. Bartłomieja w Pasłęku został zbudowany w pierwszych latach XIV wieku. Pierwsza wzmianka historyczna o proboszczu Pasłęka, którym jest Teodoryk Dietrich pochodzi z roku 1282, a w 1298 Wielki Mistrz Zakonny Meinchard z Querfurtu przyznaje parafii 4 włóki i plac pod budowę nowego kościoła. Najstarszą częścią kościoła jest prezbiterium (grubość ścian 1,5m), w nawach bocznych 1,3m a wieży 2,8m.
1525 – Proboszcz Piotr Hoffman przechodzi na luteranizm.
1543 – Wielki pożar miasta. Pali się również kościół.
1687 – Zbudowano ołtarz w stylu barokowym /dzieło Izaaka Rygi/. Ambona mniej więcej tego samego okresu /dzieło J. Dobela/.
1717 – Zbudowano nowe organy mechaniczne o 36 głosach – mechanizm jest dziełem Z. Hildybranda a szafę wykonała firma w Elblągu.
1751 – Dokonano kapitalnego remontu kościoła. Ze starego zostały tylko ściany. Górne okna powiększono, dolne zrobiono całkiem nowe, obalono trzy pary gotyckich filarów /została tylko jedna para pod chórem/. Zwalono gotycki sufit gipsowy i zastąpiono go brzydkim drewnianym beczkowym. Nakryto kościół nowym dachem i od południa na zewnątrz kościoła murowane schody rozebrano /wejście na wieżę/. Słowem dokonano dużych zmian.
1851 – Dobudowano skarpy wzmacniające ściany kościoła.
1869 – Ponowny kapitalny remont kościoła św. Bartłomieja.
1922 – Pożar wieży kościoła św. Bartłomieja. Przy odbudowie zamieniono zwieńczenie wieży z barokowego na namiotowe.
1974 – zamurowano dolne okna, wytynkowano blendy dookoła kościoła i wieży. Wybetonowano chodnik wokół kościoła, a także wykonano ogrodzenie. Zrobiono podwójne sklepienie i dokonano więźby dachowej.
1975 – w prezbiterium położono marmurową posadzkę i ołtarz soborowy, wykonano witraże w nawie głównej oraz św. Cecylii przy organach.
1976 – położono posadzkę z płytek terakoty, wymalowano wnętrze kościoła, dokonano konserwacji zabytkowych ołtarza i ambony. Wykonano konfesjonały i ławki oraz drogę krzyżową.
1977 – remont organów połączony z polichromią. Zelektryfikowano i zawieszono nowe żyrandole, przeprowadzono również remont dachu na kościele i wieży.
1978 – wykonano cztery witraże figuralne w prezbiterium.
Obejrzeń: 290
gru 3 2019
Historia parafii św. Józefa w Pasłęku
(na podstawie kroniki ks. Cyganka) (w trakcie tworzenia)
…
„Pewne dane historyczne o Pasłęku mamy dopiero od 1297 r,, kiedy to Wielki Mistrz lokalny Meinhard z Querfurtu podnosi nowo zbudowaną osadę do godności miasta. Wyposaża ją na prawie chełmińskim, nadaje jej nazwę „Holland” i przeznacza na jej rozbudowę i utrzymanie 139 włók ziemi. (przypis: 1 włóka (nowochełmińska), 1 włóka chełmińska (staropolska) = 30 mórg = 17,955 ha = 179550 m2, czyli około 2500 hektarów ziemi ornej).”
…
„Przypuszczać należy, że nazwy grodów pochodziły od nazwy ich naczelników, sławnych Prusów. Pasłęk od 1297 r. ma urzędową nazwę Holland, a od początku XVIII wieku ma przydawkę „Preussisch” i odtąd nazywano Pasłęk Preussisch Holland. A skąd się wzięła nazwa Pasłęka?
Pasłęk przed erekcją w 1297 r. nazywał się Paclok i pod tą nazwą figuruje od 1231, a może i wcześniej. Po raz pierwszy papież w bulli z dnia 9.VII.1231 r. użył wyrażenia – terra Passalucensis. Najprawdopodobniej gród ten zajmował zamożny Prus „Pasłok” i cała okolica przyjęła od niego nazwę terra Pasalucensis. Wybrano więc dzisiejszemu miastu nazwę pierwotną od Pasłoka – Pasłęk.
Nazwę „Holland” wzięto od budowniczych tego miasta Holendrów na ich cześć za położone zasługi koło osuszenia błot pasłęckich , za podniesienie gospodarki rolnej, za zbudowanie miasta itp. rzeczy.”
„Jest rzeczą pewną, że od 1282 r., a może i wcześniej, Pasłęk miał swój kościół i swego proboszcza, którym był Theodoricus Dietrich … Nie wiemy tylko jak jego kościół się nazywa i gdzie jest zlokalizowany.
W kronice parafialnej napisane jest, że ten kościół jest pod wezwaniem św. Wojciech i Wawrzyńca, ale źródła nie podano …
Idąc po myśli Wicherta, trzebaby się zgodzić, że już przed rokiem 1297 kościół jakiś był (co jest zresztą niewątpliwe, skoro od 1282 r. jest w Pasłęku ksiądz proboszcz) i tym kościołem murowanym mogło być dzisiejsze prezbiterium (14 x 8 m) …”
Do okresów opisanych w Kronice księdza Cyganka należy dodać kolejne dwa okresy: 1855-1945 oraz 1945-dzisiaj.
Dwa kościoły parafialne
Obecny kościół św. Bartłomieja w Pasłęku został zbudowany w pierwszych latach XIV wieku. Pierwsza wzmianka historyczna o proboszczu Pasłęka, którym jest Teodoryk Dietrich pochodzi z roku 1282, a w 1298 Wielki Mistrz Zakonny Meinchard z Querfurtu przyznaje parafii 4 włóki i plac pod budowę nowego kościoła. Najstarszą częścią kościoła jest prezbiterium (grubość ścian 1,5m), w nawach bocznych 1,3m a wieży 2,8m.
1525 – Proboszcz Piotr Hoffman przechodzi na luteranizm.
1543 – Wielki pożar miasta. Pali się również kościół.
1687 – Zbudowano ołtarz w stylu barokowym /dzieło Izaaka Rygi/. Ambona mniej więcej tego samego okresu /dzieło J. Dobela/.
1717 – Zbudowano nowe organy mechaniczne o 36 głosach – mechanizm jest dziełem Z. Hildybranda a szafę wykonała firma w Elblągu.
1751 – Dokonano kapitalnego remontu kościoła. Ze starego zostały tylko ściany. Górne okna powiększono, dolne zrobiono całkiem nowe, obalono trzy pary gotyckich filarów /została tylko jedna para pod chórem/. Zwalono gotycki sufit gipsowy i zastąpiono go brzydkim drewnianym beczkowym. Nakryto kościół nowym dachem i od południa na zewnątrz kościoła murowane schody rozebrano /wejście na wieżę/. Słowem dokonano dużych zmian.
1851 – Dobudowano skarpy wzmacniające ściany kościoła.
1869 – Ponowny kapitalny remont kościoła św. Bartłomieja.
1922 – Pożar wieży kościoła św. Bartłomieja. Przy odbudowie zamieniono zwieńczenie wieży z barokowego na namiotowe.
1974 – zamurowano dolne okna, wytynkowano blendy dookoła kościoła i wieży. Wybetonowano chodnik wokół kościoła, a także wykonano ogrodzenie. Zrobiono podwójne sklepienie i dokonano więźby dachowej.
1975 – w prezbiterium położono marmurową posadzkę i ołtarz soborowy, wykonano witraże w nawie głównej oraz św. Cecylii przy organach.
1976 – położono posadzkę z płytek terakoty, wymalowano wnętrze kościoła, dokonano konserwacji zabytkowych ołtarza i ambony. Wykonano konfesjonały i ławki oraz drogę krzyżową.
1977 – remont organów połączony z polichromią. Zelektryfikowano i zawieszono nowe żyrandole, przeprowadzono również remont dachu na kościele i wieży.
1978 – wykonano cztery witraże figuralne w prezbiterium.