Jesień nr 5 – fenologiczna (przyrodnicza)
Początek jesieni fenologicznej cechuje zmiana koloru liści na drzewach oraz coraz częstsze ich opadanie. Najwcześniejszą oznaką zbliżającej się jesieni jest kwitnienie nawłoci. Wspominał o niej Julian Tuwim w swoich wierszach, ale używał określenia mimoza, które według przyrodników nie jest prawidłowe. Gdy nawłoć zmienia barwę na żółtą, jak na poniższej fotografii, to jesień jest już na pewno za pasem.
Jest to chyba najpiękniejszy rodzaj jesieni. Pojawia się w momencie, kiedy liście na drzewach zaczynają zmieniać barwy. Zmiana koloru liści wynika nie tylko z niższej temperatury powietrza ale przede wszystkim z ograniczonego dostępu drzew do promieni słonecznych, których jest znacznie mniej niż latem. W wyniku tego liście pozbywają się tzw. chlorofilu, który jest odpowiedzialny za ich zielony kolor.
Jesienią liście drzew zmieniają kolor, by w końcu opaść przed zimą, a najgrubsze części zielone roślin ulegają zdrewnieniu. Rośliny wieloletnie gromadzą substancje zapasowe w korzeniach, a jednoroczne usychają, starając się przedtem różnymi metodami doprowadzić do rozproszenia nasion.
Okres jesieni wyróżniany na podstawie danych klimatycznych lub astronomicznych nie przekłada się dokładnie na pory roku wyróżniane na podstawie fenologii. W Europie Środkowej jesień dzielona jest na dwie fenologiczne pory roku: wczesną jesień (polecie) i pełną jesień[5] (lub po prostu jesień). Wczesna jesień to pora, w której dojrzewa wiele owoców, przy czym za wskaźnikowe uważane są owoce kasztanowca zwyczajnego, derenia świdwy i ligustru pospolitego. W tej porze roku pełnię kwitnienia osiąga wrzos. Właściwa jesień to okres przechodzenia w spoczynek zimowy drzew, objawiający się żółknięciem liści. Za kluczowe uważane są tu kasztanowiec zwyczajny i brzoza brodawkowata. Jeszcze w trakcie jesieni liście tej ostatniej osiągają również pełnię opadania[6]. Fenologiczna jesień kończy się z nadejściem zimy, tj. okresu występowania mrozu[5]. Przedzimie to klimatyczny etap przejściowy poprzedzający zimę.
Jak można zaobserwować na mapkach, wczesna jesień fenologiczna, do Pasłęka, w porównaniu do innych części Polski, przychodzi wyjątkowo wcześnie, ale też długo trwa.
wrz 1 2023
5 jesieni w Pasłęku
Z czego wynikają pory roku na Ziemi? Sprawcą jest Słońce i zmiana nachylenia osi obrotu Ziemi względem płaszczyzny orbity. Na przemian bliżej Słońca jest półkula północna a następnie półkula południowa.
Istnieje kilka rodzajów pór roku. Astronomiczne pory roku są wyznaczane na podstawie momentów górowania Słońca nad równikiem lub zwrotnikami. Kalendarzowe pory roku trwają w okresach pomiędzy określonymi dniami roku. Klimatyczne pory roku definiuje się na podstawie średnich temperatur. Istnieją też fenologiczne pory roku, wyznaczane na podstawie rozwoju przyrody (wypuszczania liści, kwitnienia, rozsiewania nasion, zrzucania liści dla określonych gatunków roślin).
Jesień w Polsce kojarzyła się z końcem wakacji i ciepłego lata i zbliżającą się mroźną zimą. Klimat się zmienia. Lata stają się wyjątkowo upalne, a zimy bardziej łagodne. Czy zmienimy swoje nastawienie do jesieni?
Jesień nr 1 – meteorologiczna
Jesień meteorologiczna rozpoczyna się na całej półkuli północnej 1 września i trwa do 30 listopada. Jest to sztuczny podział, który powstał po to, by wygodniej było porównywać warunki klimatyczne w czterech trzymiesięcznych sezonach. Dzięki temu można porównać jesień w różnych częściach globu np. ocenić czy była ciepła czy zimna (czy mamy ochłodzenie czy ocieplenie klimatu). Meteorologiczne pory roku zmieniają się dokładnie co 3 miesiące.
Ten rodzaj jesieni trwa przez cały wrzesień, październik i listopad. W Polsce w tym okresie średnie temperatury dobowe wahają się między 5ºC a 15ºC. W naszym klimacie występuje jeszcze tzw. polecie, czyli okres przejściowy pomiędzy latem a jesienią ze średnimi temperaturami dobowymi w przedziale 10/15°C. Data 1 września jako początek tego rodzaju jesieni jest oczywiście terminem umownym, bowiem okres ze spadkiem średnich temperatur może pojawić się zarówno wcześniej jak i później. Początek jesieni w pogodzie charakteryzuje się większymi dobowymi wahaniami temperatury, przybywa chłodnych, mglistych i deszczowych dni.
Jesień nr 2 – astronomiczna
Jesień nr 3 – kalendarzowa
Pierwszy dzień jesieni kalendarzowa przypada zawsze 23 września, a koniec 21 grudnia (22 grudzień jest jest pierwszym dniem zimy). Często, początek jesieni, zbiega się z początkiem jesieni astronomicznej. Dlatego wszelkie spory o to czy jesień rozpoczęła się dzisiaj, czy też będzie jutro wynikają z faktu braku uzgodnienia o jakiej jesieni rozmawiamy.
Jesień nr 4 – klimatyczna, termiczna
Jesień termiczna, nazywana też klimatyczną, rozpoczyna się w Polsce wówczas, gdy średnia temperatura dobowa oscyluje pomiędzy 5 a 10 stopni, przy podziale na 8 termicznych pór roku, lub od 5 do 15 stopni, przy standardowym podziale na cztery pory roku.
Jesień nr 5 – fenologiczna (przyrodnicza)
Początek jesieni fenologicznej cechuje zmiana koloru liści na drzewach oraz coraz częstsze ich opadanie. Najwcześniejszą oznaką zbliżającej się jesieni jest kwitnienie nawłoci. Wspominał o niej Julian Tuwim w swoich wierszach, ale używał określenia mimoza, które według przyrodników nie jest prawidłowe. Gdy nawłoć zmienia barwę na żółtą, jak na poniższej fotografii, to jesień jest już na pewno za pasem.
Jest to chyba najpiękniejszy rodzaj jesieni. Pojawia się w momencie, kiedy liście na drzewach zaczynają zmieniać barwy. Zmiana koloru liści wynika nie tylko z niższej temperatury powietrza ale przede wszystkim z ograniczonego dostępu drzew do promieni słonecznych, których jest znacznie mniej niż latem. W wyniku tego liście pozbywają się tzw. chlorofilu, który jest odpowiedzialny za ich zielony kolor.
Jesienią liście drzew zmieniają kolor, by w końcu opaść przed zimą, a najgrubsze części zielone roślin ulegają zdrewnieniu. Rośliny wieloletnie gromadzą substancje zapasowe w korzeniach, a jednoroczne usychają, starając się przedtem różnymi metodami doprowadzić do rozproszenia nasion.
Okres jesieni wyróżniany na podstawie danych klimatycznych lub astronomicznych nie przekłada się dokładnie na pory roku wyróżniane na podstawie fenologii. W Europie Środkowej jesień dzielona jest na dwie fenologiczne pory roku: wczesną jesień (polecie) i pełną jesień[5] (lub po prostu jesień). Wczesna jesień to pora, w której dojrzewa wiele owoców, przy czym za wskaźnikowe uważane są owoce kasztanowca zwyczajnego, derenia świdwy i ligustru pospolitego. W tej porze roku pełnię kwitnienia osiąga wrzos. Właściwa jesień to okres przechodzenia w spoczynek zimowy drzew, objawiający się żółknięciem liści. Za kluczowe uważane są tu kasztanowiec zwyczajny i brzoza brodawkowata. Jeszcze w trakcie jesieni liście tej ostatniej osiągają również pełnię opadania[6]. Fenologiczna jesień kończy się z nadejściem zimy, tj. okresu występowania mrozu[5]. Przedzimie to klimatyczny etap przejściowy poprzedzający zimę.
Jak można zaobserwować na mapkach, wczesna jesień fenologiczna, do Pasłęka, w porównaniu do innych części Polski, przychodzi wyjątkowo wcześnie, ale też długo trwa.
Każdy wybiera swoją jesień. Dla działkowców najważniejsza jest fenologiczna. Klimatyczna jest dla tych co nie lubią upałów ani zimna. Meteorologiczną wymyślili naukowcy i oni jej używają. Astronomiczna jest dla marzycieli, którzy patrzą w przyszłość i czekają na krótkie dni i długie noce (więcej czasu na oglądanie gwiazd). Jednak proza życia każe wszystkim zbierać wszystko co zasadziliśmy na wiosnę, przejrzeć garderobę, przygotować swój organizm na chłodne dni i częściej sprawdzać prognozę pogody.